معماری مقبره کوروش کبیر

کوروش بزرگ پادشاه دوم هخامنشی ملقب به کوروش کبیر است، که آرامگاه وی بنایی بی‌پیرایه ولی با معماری منحصربه‌فرد، در فاصله حدود یک کیلومتری جنوب غربی کاخ‌های پاسارگاد است، وقتی از جاده به خرابه های پاسارگاد نزدیک می شویم، اولین اثر مهمی که از شهر و پایتخت قدیم پادشاهان هخامنشی جلب توجه می کند آرامگاه کوروش است. این آرامگاه در مغرب دهکده ی سلیمان واقع شده که سقف آن به صورت شیروانی یا بام دو پشته ای به وسیله سنگهای تراشیده شده چهار گوش پوشیده شده است.و از سنگ‌های آهکی سفیدی که به زردی متمایل است و احتمالاً از معدن سیوند تأمین شده‌است، بنا شده‌است. ساختمان آرامگاه دو هزار و پانصد سال در برابر عوامل مخرب طبیعی و غیرطبیعی پایداری کرده‌است و هنوز در دشت پاسارگاد پابرجاست.

این مقبره ، اطاق کوچکی است که بر قاعده اش شش طبقه سنگی قرار دارد و هر طبقه از طبقه زیرین کوچک تر ساخته شده است. به طوری که پله ها با اندازه های مختلف این قبر را در برگرفته اند. مساحت کل بنا، 156 متر مربع (12×13متر) می باشد.

طبقه اول این مقبره که بلند تر از سایر طبقه ها است، 70/1 متر ارتفاع داشته و طبقه دوم و سوم هر یک 3/1 متر و سه طبقه دیگر هر کدام 55 سانتیمتر بلندی دارند. عرض سکوهای اطراف مقبره حدود نیم متر را نشان می دهد. روی هم رفته این مقبره از سطح زمین تا کف اطاق آرامگاه 35/5 متر بلندی داشته و اگر بخواهیم ارتفاع کل مقبره را مشخص بکنیم حدود 11 متر می باشد.

در پیشانی اتاق آرامگاه یعنی در مثلث بالای درگاه، یک گل بسیار آراسته نقش کرده بودند که امروز تنها نیمی از آن، آن هم به صورت بسیار ضعیف باقی‌مانده‌است. گل مورد بحث ۱۲ پر اصلی می‌داشت که خارج از محوطه آن ۲۴ پر دیگر و بیرون از اینها ۲۴ پر نوک‌دار دیگر آورده بودند. این نقش به تصویر خورشید می‌ماند و با توجه به اینکه ایرانیان نام کوروش را با خورشید تطابق داده بودند، این گل خورشیدی نماد و مظهر شخص کوروش و نمودار مقام روحانی او نزد ایرانیان بوده‌است.

پس از عبور از سکوها به درب تنگ و کوتاهی به عرض یک متر و بلندی 30/1 متر که در طرف شمال ساخته شده است می رسیم، بعد از ورودی ، یک دهلیز به درازای 30/1 متر به چشم می خورد که در انتهای آن ، اطاق اصلی به ابعاد × 32 متر ساخته شده است. دیوارهای اطاق را سنگ های تراشیده شده سفید  بر گرفته و دو پارچه سنگ بزرگ حجاری شده نیز سقف آن را تشکیل می دهد که تا کف اطاق حدود 10/3 متر ارتفاع دارد.

سقف آرامگاه از درون صاف و ساده‌است ولی از بیرون شیروانی شکل است و شیب دو طرفه آن  به شکل عدد هشت است. این سقف از دو سنگ گران پیکر ساخته شده‌است که بر روی آن یک سنگ هرمی به قاعده  ۶٫۲۵ متر در ۳ متر و به کلفتی نیم متر قرار گرفته‌است و بر روی آن، سنگ بالای سقف جای می‌داشت، که اکنون موجود نیست. گمان می‌رود که طبق سنت هخامنشی، برای سبک شدن و بهتر جابه‌جا کردن سنگ‌های گران، داخل سقف را گود می کردند که وجود فضای خالی میان سقف درون و سقف شیب‌ بامی بیرون  را محل دفن مرده می دانستند.

این مقبره از نظر سبک معماری به ویژه پلان، قابل مقایسه با «زیگورات چغازنبیل» می باشد. ولی پوشش شیروانی آن پوشش خرپشته ای شکل معبد اوراتوها را در «موساسیر» به یاد می آورد. روی همین اصل در پوشاندن سقف مقبره کوروش ، معماران هخامنشی از معماری اورارتوها، خصوصا از معبد موساسیر تاثیر پذیر فته اند. پارچه سنگهای تراشیده شده چهار گوش که در اطاق این مقبره بکار برده شده است، در شیوه کاملا مشخص عصر هخامنشی ، با طرح هایی دم چلچله ای سربی یا آهنی به هم متصل شده که از نظر سبک معماری شایان توجه می باشد.

در جریان حمله اسکندر مقدونی به ایران گویا با گرفتن بهایی پیوسته از آرامگاه کوروش، بنیانگزار امپراتوری هخامنشی پاسداری می کردند، ولی آشوبگران یونانی به آن دست برده و اشیاء درون آن را به تاراج برده اند.

معماری خانه طباطبایی ها در کاشان

آنچه که در خانه های تاریخی ایران به چشم می آید، حکایت از شناخت عناصر معماری و هنر به کارگیری و ترکیب آنها دارد. گویی معماران قدیم با دانشی تجربی هر آنچه که در دیار خود می یافتند را برای خلق یک اثر ماندگار به کار می گرفتند. سال ها طول می کشید تا معمار حاصل کار و تجربه اش را ببیند اما یک لبخند رضایت بر لب صاحبخانه کافی بود تا تمام خستگی ها از تن او زدوده شود. کاشان را به هنر، فرهنگ و دین می‌شناسیم. مردمانی دین‌پرور و فرهنگ‌دوست که بناها و هنرهای خویش را برای تمام جهانیان به یادگار گذاشته‌اند. نمایه‌هایی از صلابت و سلامت روح را می توان در تمامی آثار بجای مانده از مردمان قدیم کاشان یافت.

از میان آثار مرتبط با معماری قدیم شهر آنچه تمامی گردشگران را به سوی خویش می‌کشاند، خانه‌های باستانی آن است، زیرا خانه‌ها جزئی از جریان زندگی روزمره تمام مردمان است و رؤیت خانه‌های قدیمی که نمادی از آرامش و مکانی برای زندگی است، می‌تواند برای همه جالب و جذاب باشد.

امروز قصد ورود به یکی از همین خانه ها را داریم که نامش برای بسیاری از دوست داران تاریخ و معماری آشناست. با هم راهی شهر کاشان می شویم و به خانه طباطبایی ها قدم می گذاریم.

این خانه 4730 مترمربع وسعت دارد و بخش های متفاوتی را با کاربری های متنوع شامل می شود. هر گوشه از این خانه بر طبق اصولی خاص و هوشمندانه ساخته شده و در عین زیبایی، کلیه نیازهای ساکنان در آن پیش بینی شده است. خانه های بزرگ به صاحبان ثروتمند خود این فرصت را می دادند تا علاوه بر خودشان، فرزندان آنان نیز پس از ازدواج در همان خانه زندگی کنند. علاوه بر این، محلی برای تجارت و برگزاری مراسم نیز بوده اند.تزیینات مجلل و باشکوه داخلی و بیرونی همچون گچ بری های هنرمندانه و به کارگیری شیشه های رنگی و ارسی، حفظ اصالت معماری ایرانی و اسلامی و طراحی متناسب با فرهنگ و اقلیم خاص منطقه از ویژگی هایی است که خانه طباطبایی های کاشان را به یکی از منحصر به فردترین بناهای تاریخی ایران تبدیل می کند.شاید اگر کسی از این ویژگی ها خبر نداشته باشد با دیدن درِ ورودی خانه به راحتی از کنار آن عبور کند؛ اما با ورود به خانه تصاویری تازه و متفاوت از خانه های ایرانی در ذهن تان شکل خواهد گرفت که هیچ گاه فراموش نخواهند شد.

تاریخچه خانه طباطبایی ها

صاحبِ خانه طباطبایی ها، یکی از تاجران بین المللی فرش از اهالی نظنز و مقیم کاشان بود که با نام حاج سید جعفر طباطبایی نطنزی شناخته می شد و فرش های نفیسی را به روسیه و هند صادر می کرد. وی در حدود سال 1250 هجری قمری تصمیم به ساخت خانه ای مجلل در جوار بقعه مبارکه امامزاده سلطان امیراحمد گرفت تا خانواده اش را در آن اسکان دهد. او معمار معروف کاشانی، استاد علی مریم، هنرمند برجسته دوره قاجار، را به عنوان مامور طراحی و ساخت این خانه انتخاب کرد. معمار موظف شد با استفاده از هنر و مهارت خود خانه باشکوهی را بنا کند. وی که سازنده خانه بروجردی‌ها و سرای امین الدوله نیز بود، توانست در مدت 10 سال ساخت این خانه را به پایان برساند.

برای جلوه دادن به این خانه، نیاز به تزییناتی شکوهمند بود، پس یکی از شاگردان میرزا ابوالحسن صنیع الملک غفاری کاشانی، گچ بری و نقاشی های آن را برعهده گرفت و زیر نظر استاد خود به ایجاد طرح هایی منحصر به فرد مشغول شد. میرزاابوالحسن غفاری کاشانی ملقب به صنیع الملک که هنرمند بزرگ و نقاش‌باشی دربار ناصرالدین شاه قاجار بود به دلیل مراوداتی که با صاحب خانه داشت پذیرفت که نظارت بر کار گچ بری و نقاشی را بر عهده بگیرد و همین امر بر ارزش و اعتبار خانه طباطبایی ها افزود. به دلیل آنکه صاحب خانه در کار تجارت فرش بود کلیه نقوش گچ بری از نقش های فرش ایرانی و گل و مرغ اسلیمی الهام گرفتند و در نهایت شکوه اجرا شدند.

این خانه تاریخی پس از گذشت سال ها به وسیله هیات امنایِ مرمت و احیای ابنیه تاریخی کاشان، از صاحبان آن خریداری شد. این بنا در سال های 1373 تا 1376 با همکاری شهرداری و میراث فرهنگی کاشان و با پشتیبانی مسوولان وقت وزارت معادن و فلزات مورد مرمت قرار گرفت و طبق نقشه اصلی بازسازی شد.

 خانه تاریخی طباطبایی ها با شماره ثبت 1504 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و تحت نظر سازمان رفاهی و تفریحی شهرداری کاشان اداره می شود.

معماری خانه طباطبایی

مجموعه خانه طباطبایی‌ها مشتمل بر ۳ بخش اندرونی بیرونی و بخش مخصوص خدمه است. مجموعه خانه تاریخی طباطبایی‌ها با ۴۷۰۰ مترمربع وسعت دارای ۴۰ اتاق، ۴ حیاط، ۴ سرداب (زیرزمین)، ۳ بادگیر و ۲ رشته قنات است. معماری خانه طباطبایی‌ها به شیوه معماری حجاب‌دار و گودال‌باغچه، متقارن و درون‌گرا است. معماری گودال‌باغچه یعنی باغچه‌ی خانه در گودی قرار گرفته است. بدین ترتیب بنا هم از نظر استحکام و مقابله با زلزله مقاوم می‌شود و هم آن که آبرسانی به بنا را تسهیل می‌کند؛ در ضمن از رطوبت بنا هم برای رشد گیاهان استفاده می‌شود. وقتی بنا در دل خاک باشد (یعنی به‌صورت گودال باغچه ساخته شود) خانه در عایق حرارتی هم قرار دارد. نه خانه زود گرم و نه زود سرد می‌شود.

این خانه مشتمل بر چهار صحن و حیاط می‌شود که حیاط مرکزی متعلق به قسمت بیرونی و دو حیاط متعلق به اندرونی و یک حیاط متعلق به خدمه بوده است.

قسمت اندرونی خانه شامل اتاق پنج دری ساده در مرکز و دو حیاط در دو طرف آن و دارای سرداب‌هایی که بادگیر ها هوا را در آن جریان می‌دهند که این قسمت محل سکونت خانواده مرحوم طباطبایی بوده است. حیاط ضلع شمال غربی بزرگتر و تعداد اتاق‌های آن بیشتر و دارای سرسرای پذیرایی مجزایی است. در زیر قسمت اندرونی مخصوصا اتاق مرکزی، سرداب بزرگی قرار دارد که دارای مشخصات منحصربه‌فرد خود است و به علل مختلفی مانند وجود بادگیر، سقف ضربی، نوع مصالح به کار رفته در بدنه، دو جداره بودن بدنه، وجود حوضی که قبلا در مرکز سرداب بوده، اختلاف ارتفاع با سطح کوچه حدود ۸ تا ۱۰ متر و نسیم خنکی که از سطح حوض حیاط مرکزی وارد زیر زمین می‌شود، باعث شده است تا به خصوص در فصل تابستان ۱۵ تا ۲۰ درجه اختلاف دما بین زیرزمین و بیرون آن مشاهده شود.

قسمت بیرونی خانه شامل تالار بزرگ (اتاق شاه نشین) در مرکز با نورگیرها و پنجره‌های مشبک رنگی و پنجره‌های کناری دو جداره که عمودی باز و بسته می‌شوند. این اتاق دارای تزیینات نقاشی و آیینه‌کاری و گچ‌بری‌های جالب از جمله پنجره‌های مشبک گچی است که همچون پارچه توری ظریفی به نظر می‌رسد. در دو طرف اتاق شاه‌نشین اتاق‌های گوشواره بنا شده است. در جلوی اتاق شاه‌نشین، ایوانی با آیینه‌کاری و گچ‌بری‌های جالب دیده می‌شود. در طرفین تالار بزرگ دو حیاط خلوت و نورگیر به‌صورت قرینه یکدیگر احداث شده است که دارای تابلو‌های بدیع نقاشی هستند و از نفایس آثار هنری این دیار به‌شمار می‌آیند. اسناد و قراین نشان می‌دهد که هنرمند بزرگ و نقاش باشی دربار ناصرالدین شاه قاجار یعنی «میرزا ابوالحسن غفاری کاشانی» ملقب به «صنیع الملک» با مالک خانه دوستی نزدیک و مراوده خانوادگی داشته، لذا به احترام دوستی که با مرحوم طباطبایی داشته، در اجرای گچ‌بری‌ها و ترسیم نقاشی‌های این خانه نظارت داشته است و این مطلب ارزش و اعتبار تزیینات خانه طباطبایی را بسیار افزایش می‌دهد.

حیاط خدمه خانه که شامل اتاق‌های خدمه، زیرزمین خدمه، آشپزخانه و اصطبل زمستانی و تابستانی می‌شود که متأسفانه تعدادی از اتاق‌های خدمه از بین رفته است.

آب خانه از دو رشته قنات دولت‌آبادی و نصرآبادی تأمین می‌شد. خانه طباطبایی دارای ۵ درب ورودی است که ورودی اصلی به دو ورودی اندرونی و بیرونی در قسمت هشتی تقسیم می‌شود. علت پیچ و خم‌های راهروهای ورودی جهت شکستن اختلاف ارتفاع و نداشتن دید مستقیم است. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که در ساخت خانه‌های قدیم کاشان در عین حال که به اقلیم و وضع آب و هوایی به‌صورت اصولی و علمی توجه شده، به لحاظ پایبندی به اعتقادات دینی و اسلامی از نوعی حجاب و طرح محفوظ نیز برخوردار است. به این معنی که فضای داخلی خانه از خارج خانه قابل رؤیت نیست و حتی از پشت بام خانه‌های مجاور نیز داخل خانه و از هر بخش، درون بخش دیگر دیده نمی‌شود.

درواقع علاوه بر این که همه فضای داخلی خانه نسبت به خارج از حجاب کامل برخوردار است، هریک از بخش‌های درون خانه نیز نسبت به یکدیگر از حجاب و پوشیدگی خاصی بهره می‌برند. خانه طباطبایی‌ها مانند دیگر خانه‌های مجلل آن زمان در گودی زمین ساخته شده است. بدین معنی که برای رسیدن به سطح حیاط خانه باید از پله‌های ورودی تا عمق ۶ متری پایین رفت و آنجا است که چشم‌انداز زیبای درون خانه انسان را به متحر می‌کند. همانگونه که می‌دانیم، در عمق یک متری از سطح زمین، درجه حرارت در تابستان و زمستان یکسان است. این عایق قطور یعنی یک متر خاک مانع از رسوخ حرارت گرم و سوزنده تابستان و سرمای خشک زمستان به عمق زمین می شود.

وجود پنجره‌های چوبی مشبک با اشکال هندسی کوچک، شیشه‌های رنگی و همچنین روزنه‌هایی در نزدیک سقف که ورود هرچه بیشتر نور ملون خورشید به داخل خانه طباطبایی‌ها را میسر می‌ساخت، علاوه بر زیبایی ذاتی خود، تابش نور به داخل کنترل کرده و آفتاب گرم را ملایم‌تر ودلپذیرتر می‌نموده است. حوض مستطیلی با آبی زلال، به عنوان یکی از عناصر اصلی محوطه‌سازی، در عین تلطیف هوای حیاط و خلق فضایی دلپذیر، ترکیبی کوچک اما پربار از یک باغ ایرانی را به نمایش می‌گذارد.

رنگ‌های به‌کار گرفته شده در تزئینات خانه طباطبایی‌ها متأثر از ویژگی‌های اقلیم گرم و خشک کاشان است و یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این خانه به شمار می‌رود که توسط معمار آن و با در نظر گرفتن جنبه‌های مادی و معنوی نیازهای انسانی، در طراحی و ساخت این خانه تاریخی لحاظ شده است. آب مورد نیاز ساکنین اعیان خانه طباطبایی‌ها کاشان را نیز ۲ رشته قنات با نام‌های دولت‌آبادی و نصرآبادی بر عهده داشتند.

خانه طباطبایی‌ها به‌عنوان یکی از زیباترین خانه‌های کاشان و ایران، تمام آنچه را که برای زندگی مورد نیاز بوده را به زیبایی در هر چه تمام‌تر در دل خود جای‌داده است و علاوه بر رعایت محرمیت در قسمت بیرونی که حریمی مقدس برای ایرانی‌ها به شمار می‌رود، در داخل اندرونی خانه نیز از آن غاف نشده است تا بدین ترتیب ساکنان آن در کمال آرامش و یکپارچگی زندگی خود را سر کنند. خانه طباطبایی‌ها کاشان که جلوه کاملی از معماری اسلامی (معماری ایرانی دوره اسلام) به شمار می‌رود، در سال‌های اخیر به شهرتی جهانی دست یافته است و سالانه افراد بسیاری را از سراسر جهان به سوی خود می‌کشاند.

آنچه که باید درباره بلوک شیشه ای بدانید

اطلاعاتی درباره بلوک شیشه ای

در ابتدا می پردازیم به موضوع بلوک شیشه ای چیست. بلوک شیشه‌ای به قطعاتی گفته می‌شود که از شیشه ساخته شده اند، در ساختمان سازی این قطعات بیشتر برای تزئین مورد استفاده قرار می گیرند و از آن‌ها به عنوان بلوک‌های سازه‌ای مقاوم نمی‌توان استفاده کرد. این بلوک های شیشه ای در واقع در حالی که نور را می پذیرند، جلوه بصری زیبایی فراهم می کنند که بیشترین استفاده ی این بلوک ها در ساختمان به منظور استفاده بهتر از نور است و در نتیجه کارایی آن در دیوارشیشه ای بسیار زیاد است.

تنوع در بلوک های شیشه ای به چه صورت است؟

بلوک های شیشه ای در طیف گسترده ای از رنگ ها، سبک ها و طرح های متنوع در بازار یافت میشود، از انواع این بلوک ها میتوان به بلوک های شفاف و واضح، بلوک های مات و بلوک های منحنی اشاره کرد که این تنوع اجازه می دهد طراحی های دایره ای یا طرح هایی با گوشه های گرد داشته باشیم. از بلوک شیشه ای اغلب داخل خانه و یا فضاهای داخلی استفاده می شود ولی باید دانست که شما می توانید از این بلوک ها را در خارج از منزل و محوطه ی داخلی هم استفاده کنید مخصوصا در طراحی های محوطه سازی .

نحوه ی نصب بلوک های شیشه ای

بلوک شیشه ای به راحتی قابل نصب و اجرا هستند برای نصب این بلوک ها در خانه فقط کافی ست مراحل زیر را اجرا کنید ولی بهتر است که اجرای این بلوک ها را در مقیاس های بزرگتر به متخصصان سپرد :

• انتخاب بلوک شیشه ای مناسب نسبت به نوع پروژه ی شما و مکان مورد استفاده .
• تهیه ی یک دیاگرام و یا یک نقشه از محل نصب بلوک شیشه ای در پروژه .
• ملات شیشه ای مخلوط شده مناسب با سایز و اندازه ی دیوار آماده کنید .
• بستری از ملات شیشه ای آماده کرده و ردیف اول از ملات را روی آن قرار دهید .
• فاصله های مناسب ما بین بلوک ها در نظر بگیرید .
• بهتر است لنگرها و میله های تقویت کننده هر ۲ فوت (۰.۶۱ متر) (۶۱ سانتی متر) نصب شود هدف از این کار افزایش قدرت و ثبات در نصب بلوک شیشه ای است .
• از ابزار مفاصل برای اطمینان بیشتر از نصب صحیح استفاده کنید .
• ملات های اضافه بر روی بدنه ی بلوک ها را با پارچه ی نم دار پاک کنید .
• از مهر و موم درست ملاتی در مابین مفاصل اطمینان حاصل نمایید .

• تاریخچه ی بلوک های شیشه ای

  

  اگر می خواهید بدانید که بلوک شیشه ای چیست در ابتدا باید تاریخچه ی بلوک شیشه ای را بدانیم .بلوک های شیشه ای در ابتدا از اوایل قرن۲۰ مورد استفاده قرار گرفت، از این بلوک های شیشه ای به عنوان یک نماد یا شاخص در طراحی های زیست محیطی هوشیار در قرن ۲۱ نیز مورد استفاده قرار می گیرند و بعدا به طور منحصرانه در مقیاس بزرگتری به  عنوان یک اساس در دیوارها و سرویسی های بهداشتی استفاده شد. امروزه طراحان از بلوک های شیشه ای و اکریلیک برای دیوارهای بیرونی به منظور محوطه سازی و اتاق خواب استفاده می کنند. در صنعت ساختمان سازی همچنین از بلوک های ساختمانی شفاف به عنوان دیوارهای اتاق در دیوارهای داخلی استفاده می کنند.

• خصوصیت بلوک های شیشه ای

  بلوک ها ی شیشه ای همانند شیشه های دو جداره عایق مناسبی برای حرارت و گرما هستند و سیمان موجود در ملات مابین این بلوک ها که سبب پیوست بین این بلوک ها می شود که سبب جلوگیری از نفوذ هوا می شود که وجود این خصوصیت در این پنجره ها، سبب تمایز آن ها نسبت به پنجره های سنتی می شود .

  مزیت استفاده از بلوک های شیشه ای

  

  پس از دانستن درباره اینکه بلوک شیشه ای چیست باید بپردازیم به مزیت آن. از آنجا که پنجره های بلوک شیشه ای را می توان در فضای گسترده ای از دیوار بیرونی و در محوطه سازی استفاده کرد، آنها مقدار زیادی از روشنایی روزمره انرژی را در داخل خانه فراهم می کنند، که بدون شک میتوان به این مزیت به عنوان مهمترین مزیت در بلوک های شیشه ای اشاره کرد.

  از دیگر مزیت های بلوک های شیشه ای میتوان به وزن کم آن که در نهایت منجر به کاهش بار مرده ی ساختمان میشود.

  معایب استفاده از بلوک های شیشه ای

  – تولید بلوک های شیشه ای به دلیل احتیاج به دمای بالا هنگام تولید و پردازش مواد خام بسیار منجر به مصرف انرژی زیاد و هزینه ی زیاد می شود که در نهایت می تواند هزینه ی کلی پروژه ی ساختمانی شما را بالا ببرد.

  – شیشه ها در مقابل ضربه مقاومت کمتری دارند بنابرین باید دانست که بلوک های شیشه ای در برابر بارهای مقاومتی احتمالی که بر آنها شاید وارد شوند ضعیف هستند .

  – بلوک های شیشه ای به دلیل انتقال گرما و نور می تواند تعادل گرمایی فضا را به هم زند و باعث اتلاف انرژی شوند ضروری است که در طراحی اولیه حتما به این  مورد توجه کرده و از اتلاف انرژی جلوگیری کنیم  .

  منبع : آنچه که باید درباره بلوک شیشه ای بدانید

آنچه که باید درباره نقشه برداری بدانید

نقشه‌برداری

نقشه‌برداری یا مهندسی نقشه‌برداری، شاخه‌ای از علوم مهندسی است که به جمع‌آوری، آماده‌سازی، ذخیره‌سازی، پردازش، مدیریت، تحلیل، تلفیق، بازیابی و انتقال داده‌های مکان مرجع می‌پردازد.

معمولاً عملیات نقشه‌برداری شامل دو مرحله برداشت (یا اندازه‌گیری و محاسبه) و ارائه نتایج کار است. در مرحله اندازه‌گیری، از وسایل و دستگاه‌ها (نظیر توتال استیشن‌ها، تئودولیتها، جی‌پی‌اس و …) و نیز روش‌های مختلفی استفاده می‌شود تا داده‌های لازم برای مرحله دوم بدست آید. نتایج کار به صورتهای آنالوگ (نقشه، مقاطع طولی و عرضی و…) یا رقومی (مانند جدول‌ها، مدل‌های رقمی زمین) ارائه می‌گردد.

در نقشه‌برداری از مناطق کوچک اثر کرویت زمین تقریباً ناچیز است و می‌توان زمین را در منطقه کوچکی مسطح در نظر گرفت. در مواقعی که زمین را مسطح فرض کنیم روش نقشه‌برداری، مستوی نامیده می‌شود این فرضیه مادامیکه سطح منطقه مورد نظر از چند صد کیلومتر مربع تجاوز نکند قابل قبول است. نقشه‌برداری مسطح (مستوی) برای کارهای مهندسی، معماری، شهرسازی، باستانشناسی، کارهای ثبت و املاکی، تجاری، اکتشافی بکار می‌رود. برای نمایش اطلاعات جمع‌آوری شده در نقشه‌برداری از سیستم تصویر استفاده می‌گردد.

آموزش

نقشه‌برداری در سطوح گوناگون آموزش داده می‌شود. داوطلبان ورود به این رشته باید در ریاضیات (هندسه، مثلثات) و فیزیک دوره دبیرستان قوی باشند و نیز علاقه‌مندی و آمادگی جسمی لازم برای کارهای صحرایی را دارا باشند.

بعضی دروس تخصصی این رشته عبارت‌اند از: راه‌سازی، تئوری خطاها، سرشکنی، نقشه‌برداری، ژئودزی (جهت تعیین شکل زمین)، فتوگرامتری، کارتوگرافی، هیدروگرافی (نقشه‌برداری از بستر دریا)، نقشه‌برداری زیر زمینی و ژئودتیک، کاداستر، پروژه و کارآموزی می‌باشند.

امکان ادامه تحصیل در این رشته تا حد دکتری در ایران موجود است.

گرایش

نقشه‌برداری شامل گرایش‌های زیر می‌باشد:

ژئودزی

ژئودزی نوع پایه نقشه‌برداری جهت تعیین و بررسی شکل و ابعاد زمین و عوارض سطحی آن.

فتوگرامتری

فتوگرامتری، تهیهٔ نقشه با استفاده از عکس برداری زمینی، هوایی یا ماهواره‌ای.

سامانه اطلاعات مکانی

سامانه اطلاعات مکانی (GIS) در این سیستم همه اطلاعات به صورت مکان مرجع، دسته‌بندی می‌شوند و کاربردهای فراوانی دارد، از جمله ذخیره، بازیابی، به هنگام‌سازی و پردازش داده‌های مکانی به منظور اتخاذ یا پشتیبانی یک تصمیم برای حل یک مسئله، به بهترین روش و کمترین هزینه را ممکن می‌سازد.

سنجش از دور

سنجش از دور (RS) جمع‌آوری اطلاعات از عوارض سطح زمین، بدون تماس فیزیکی است، که بیشترین اتکای آن به تصاویر ماهواره‌ای می‌باشد.

کاداستر

کاداستر (پارسل مپ) به نقشه‌برداری ثبتی گفته می‌شود، اغلب این‌گونه نقشه‌برداری، ارزش حقوقی دارد.

آب‌نگاری

آب‌نگاری (هیدروگرافی) تهیه نقشه و داده‌های مکانی از ژرفای آب‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زمینه‌های فعالیت

نقشه‌برداری مسیر

نقشه‌برداری مسیر، برای طراحی و پیاده کردن مسیرها از قبیل راه، راه‌آهن و کانال‌کشی استفاده می‌گردد.

نقشه‌برداری زیرزمینی

نقشه‌برداری زیرزمینی، موضوع آن برداشت یا پیاده کردن نقشه‌های تونل‌ها و معادن است.

نقشه‌برداری هیدروگرافی

نقشه‌برداری هیدروگرافی، به منظور داشتن موقعیت عمق دریاها و رودخانه‌ها جهت عبور و مرور کشتی‌ها، زیردریایی‌ها، محل عبور لوله‌های نفت و گاز در اعماق دریاها، ایجاد اسکله‌های جدید و مکانیزه، احیای بنادر و تأسیسات ساحلی متعلق به آنها، همچنین بهره‌برداری صحیح و بهینه از دریاچه‌ها و سدها، از آن استفاده می‌شود.

نقشه‌برداری نظامی

نقشه‌برداری نظامی، برای تهیه نقشه‌های نظامی و تعیین نقاط مهم استراتژیکی یک منطقه و برای اهداف نظامی و آرایش و استقرار نیروهای رزمنده و مواضع تعرضی و دفاعی با مقیاس بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نقشه‌برداری ثبتی

نقشه‌برداری ثبتی، با هدف تعیین حدود اراضی و مساحت قطعات ملکی، در حوزه املاک و مستغلات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نقشه‌برداری شهری

نقشه‌برداری شهری، برای تهیه و اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی و هادی شهرها به کار می‌رود.

نرم‌افزارها

با پیشرفت علم و گسترش نرم‌افزارهای کامپیوتری باعث شد که دیگر روش‌های سنتی جای خود را به نرم‌افزارهای بدهد؛ که می‌توان به چند نرم‌افزار پرکاربرد اشاره نمود:

اتودسک اتوکد (به انگلیسی: Autodesk Auto CAD): 

نخستین نرم‌افزار نقشه‌کشی جان واکر و پایه‌گذار شرکت اتودسک، مبتکر نرم‌افزار اتوکد که در سال ۱۹۸۲ وارد بازار شد. نخستین نسخه آن کمتر از دو مگابایت حجم داشت و تنها شامل ۱۷ دستور برای ترسیم بود. در حال حاضر ۳۳ نسخه (از اتوکد ۱ تا ۲۰۱۹) انتشار یافته که می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد

دوره اول: تکامل نرم‌افزار با تکمیل دستورالعمل‌های ترسیمات دوبعدی تا اتوکد ویرایش ۱۰ ادامه دارد

دوره دوم: امکان ایجاد فضای سه بعدی با خصلت صفحه‌ای در محیط اتوکد ۱۰

دوره سوم: استفاده از فناوری پنجره‌های محاوره‌ای در نرم‌افزار و آسان‌سازی ارتباط با صفحه کار اتوکد ۱۱ و ۱۲

دوره چهارم: امکان ایجاد حجم‌ها سه بعدی در محیط‌های ۱۴ به بعد. توانایی ایجاد اشکال سه بعدی پیچده قابلیت برنامه‌نویسی به زبان‌های مایکروسافت ویژوال بیسیک و اتو لیسپ استفاده از امکانات سیستم عامل مایکروسافت ویندوز استفاده از امکانات چند کاربری و امکان ارتباط با نرم‌افزارهای دیگر. در ویرایش‌های ۲۰۰۰ به بعد ایجاد گردید.

در سال ۲۰۰۰ شرکت اتودسک رسماً نرم‌افزاری را که توانایی زیادی در زمینه نقشه‌برداری، راه‌سازی و کارتوگرافی به همراه داشت و نقطه عطفی در صنعت نرم‌افزارهای نقشه‌برداری گردید برای مهندسین نقشه‌برداری عرضه گردید. نرم‌افزار «اتوکد سیویل تری دی» بعد از نرم‌افزار «لند» به بازار آمد، که بسیار کاربر پسند بود و کارآمدتر از آن می‌باشد. مهم‌ترین ویژگی و برتری سیویل تری دی نسبت به «لند»، پویا بودن آن می‌باشد. نرم‌افزار نقشه‌یار، تنها نرم‌افزار نقشه‌برداری محصول ایران می‌باشد که توسط شرکت سامانه توسعه نقشه از سال ۲۰۱۰ عرضه شد.

اشتغال

دانش‌آموختگان رشته نقشه‌برداری در هر مقطعی اعم از دیپلم به بالا به سرعت جذب بازار کار می‌شوند. به دلیل اهمیت این رشته در کارهای عمرانی و محاسبات سنگین ریاضی و تئوری خطاها کسب مدرک در این رشته کار آسانی نیست. از این رو دانشجویان این رشته حتی در هنگام تحصیل نیز با پیشنهادها کار فراوانی روبرو می‌شوند. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، وزارت راه و ترابری، وزارت نفت، سازمان آب، سازمان بنادر و کشتیرانی، سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سازمان نقشه‌برداری کشور، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، شهرداری‌های کشور و بخش خصوصی از جمله محل‌های جذب فارغ‌التحصیلان این رشته‌است. نقشه‌برداری یکی از رشته‌های اصلی در سازمان نظام مهندسی است.

چگونگی استفاده از گاز دی اکسید کربن در صنعت؟

کاربردهای گاز دی اکسید کربن در صنعت

کاربرد گاز دی اکسید کربن در صنعت مربوط به صنایع فلزی، جوشکاری، صنایع شیمیایی و دارویی، صنایع لاستیک و پلاستیک، صنایع غذایی، بهداشت و سلامت و محیط زیست می شود.کربن دی اکسید به سه شکل مختلف گاز، مایع و جامد در صنایع کاربرد دارد. حالت این ماده در هر کاربردی بستگی به ویژگی مورد نیاز برای آن کاربرد دارد. برای مثال برای خنک کنندگی نیاز است که کربن دی اکسید به صورت مایع یا جامد باشد و به صورت گازی بیشتر به دلیل ویژگی بی اثر بودن مورد استفاده قرار می گیرد.

راه اصلی چگونگی تولید گاز دی اکسید کربن

گاز کربن دی اکسید تا حد کمی سمی است و رنگ و بویی ندارد. این گاز طعمی اسیدی دارد. کربن دی اکسید از اجزاء اصلی هوا است اما به مقدار کم. این ماده نقش حیاتی در زندگی گیاهان دارد.

می دانید راه اصلی تولید گاز دی اکسید کربن چیست ؟ کربن دی اکسید محصول واکنش سوختن (چه احتراق و چه سوخت و ساز) است. برای مثال بازدم حاوی 4% کربن دی اکسید است که از بدن خارج می شود.

خصوصیات فیزیکی و شیمیایی گاز دی اکسید کربن

کربن دی اکسید یک و نیم برابر از هوا سنگین تر است. این گاز در دمای 78.5- درجه سلسیوس جامد می شود و قدرت خنک کنندگی آن دو برابر یخ معمولی است. گاز کربن دی اکسید رنگ ندارد، بدون بو است و کمی سمیت دارد.

گاز کربن دی اکسید به عنوان یکی از گاز های گلخانه ای شناخته شده است که سبب گرم شدن کره ی زمین می شود. غلظت گاز کربن دی اکسید در جو زمین رو به افزایش است و در قرن اخیر شدت گرفته است. همچنین گاز کربن دی اکسید در چرخه ی کربن نقش اساسی دارد.

روش های تولید گاز دی اکسید کربن

روش تولید گاز دی اکسید کربن چگونه است ؟ مقادیر زیادی کربن دی اکسید از کوره های آهک تولید می شود. در این کوره ها، آهک را برای تولید کلسیم اکساید می سوزانند. فرآیند تولید آمونیاک و هیدروژن از گاز طبیعی نیز از جمله فرآیندهایی هستند که به مقدار زیاد کربن دی اکسید تولید می کنند.

استفاده از گاز دی اکسید کربن در صنعت

گاز دی اکسید کربن در صنایع مختلفی به کار گرفته می شود. این ماده در حالت جامد و مایع می تواند نقض خنک کننده نیز داشته باشد و به عنوان ماده ای بی اثر در فرآیند های شیمیایی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین کربن دی اکسید نقش موثری در خاموش کردن آتش دارد.

کاربرد گاز دی اکسید کربن در صنعت فلزات در تولید قالب ریخته گری برای افزایش سختی آن است.

کاربرد گاز دی اکسید کربن در صنعت لاستیک و پلاستیک به صورت یخ خشک برای پرداخت سطوح قطعات است.

کاربردهای گاز دی اکسید کربن چیست ؟

کاربرد گاز دی اکسید کربن در صنعت شیمیایی و دارویی به عنوان ماده خام در فرآیند های شیمیایی است. از این گاز در تولید متانول و اوره استفاده می کنند. در استخراج نفت برای دستیابی به فشار مطلوب نیز کربن دی اکسید کاربرد دارد. پمپ کردن کربن دی اکسید در چاه نفتی، سبب می شود تا حدی در نفت حل شود و گرانروی آن را کاهش دهد و استخراج نفت ساده تر و با نیروی کمتری انجام گیرد.

کاربرد گاز دی اکسید کربن در صنعت غذا نیز به صورت مایع و جامد و به عنوان خنک کننده است. مخلوی از یخ خشک و گاز کربندی اکسید به صورت برف روی بسته های غذایی قرار دااده می شود. از انجا که یخ خشک مستقیماً تبخیر می شود و مایع نمی شود، بسته بندی ها به شکلی تمیز حمل و نقل خواهند شد.

پر کردن گاز کربن دی اکسید به جای هوا در بسته بندی مواد غذایی نیز مورد دیگر کاربرد گاز دی اکسید کربن در صنعت غذایی است که مانع از فساد سریع مواد غذایی می شود.

کاربرد دی اکسید کربن در صنعت جوشکاری

کاربرد گاز دی اکسید کربن در صنعت ساخت و ساز و تولید، یکی از فراوان ترین کاربرد های آن است. زیرا به عنوان گاز بی اثر در جوشکاری مورد استفاده قرار می گیرد. ترکیبی از گاز کربن دی اکسید و آرگون به عنوان نوعی محافظ عالی به کار گرفته می شود. کربن دی اکسید جامد یا همان یخ خشک نیز برای زدودن رنگ از سطوح به منظور کیفیت بالاتر و کاهش هزینه در صنعت ساخت و تولید کاربرد دارد.

کاربرد ترکیبات گاز دی اکسید کربن صنعت

کاربرد گاز دی اکسید کربن در صنایع مختلفی تعریف شده است. این کاربرد ها بسیار گسترده اند و حذف این ترکیب از صنایع ممکن نیست. گاز دی اکسید کربن به عنوان گازی بی اثر با قیمت مناسب جایگاه خود را تثبیت کرده است.

چه مواردی را هنگام خرید گاز دی اکسید کربن باید رعایت کنیم؟

هنگام خرید هر ماده ای دو نکته قابل تأمل است: کیفیت و قیمت. شرکت زاگرس ارائه دهنده ی گاز کربن دی اکسید با کیفیت بالا و قیمت رقابتی است.

منبع : چگونگی استفاده از گاز دی اکسید کربن در صنعت؟