آجرها از قدیمی ترین مصالحی هستند که در صنعت ساختمان سازی از آن ها استفاده ی بسیار شده است. آجر ها انواع مختلفی دارند که همه ی ما با آنها به صورت نسبی آشنای داریم، که یکی از مهمترین آنها آجر فشاری ست. حال سوال پیش می آید که آجر فشاری چیست ؟ در جواب باید گفت که این آجرهای مستحکم از فشردگی رس در قالب های مجزا حاصل می شوند. این نوع از آجر از قدیمی ترین انواع آجر می باشد که در ساختمان سازی بسیار مورد توجه ساختمان سازان بوده است .
برای اینکه بدانیم دلیل نام گذاری آجر فشاری چیست باید به صورت مختصر شرح دهیم که آجرهای فشاری به صورت سنتی توسط نیروهای کاری (کارگران) به داخل قالب های مخصوص ریخته می شوند. در هنگام ریختن این مصالح فشار زیادی لازم است که کارگران وارد کنند و این فشار زیاد یکی از دلایلی است که از این آجر به عنوان آجر فشاری یاد می شود .
برای پاسخ به این سوال که آجر فشاری با آجر ماشینی چه تفاوتی دارد؟ باید گفت که آجرهای فشاری توسط افراد (کارگران) به داخل قالب های مخصوص ریخته می شوند اما این امر توسط ماشین های مخصوص نیز انجام می شود که به آجر حاصل از این عملیات ماشینی آجرهای ماشینی می گویند. میزان تردی و شکنندگی این آجرها به نسبت آجرهای فشاری که توسط افراد به داخل قالب ریخته می شود به میزان قابل توجهی بیشتر است .
از آجر فشاری در دیوارهای بار بر (دیوارهای حمال)، طاق ضربی (فضای بین تیر آهن ها)، ایجاد فونداسیون (کرسی چینی)، تیغه چینی و همچنین گری چینی استفاده می شود.
آجرهای فشاری دارای مقاومت فشاری بالا و همچنین عمر بالایی هستند. این آجرها قابلیت بازیافت نیز دارند و همچنین دارای قیمت ارزانی هستند و دسترسی به آن نسبت به موقعیت قرار گیری پروژه آسان می باشد. ولی باید دانست که متاسفاته این نوع از آجرها وزن زیادی دارند و در پروژه هایی که ما نیاز به کم کردن وزن کلی ساختمان داریم نمی توانیم از این نوع آجر استفاده کنیم. از معایب دیگر این نوع آجر می توان به آسیب پذیری آن در مقابل عوامل مختلف آسیب رسان اشاره کرد .
در زمان های گذشته بیشترین کاربرد آجرهای فشاری در دیوارچینی بود اما کم کم به دلیل بالا بودن وزن آجرها و بالا رفتن بار کلی ساختمان ها از این مصالح کمتر برای دیوار چینی استفاده شد و به تدریج استفاده از آجرهای فشاری بیشتر در فونداسیون و کرسی چینی دیده شد .
آجر فشاری معمولا دارای ضخامت ۳ تا ۴ سانتی متر می باشد و ابعاد آن ۲۲ × ۱۰ × ۵/ ۵ می باشد و به هنگام خرید این آجر معمولا به صورت فله ای به مشتری عرضه می شود .
می دانیم که در کرسی چینی چند رج آجر را بر روی پی اصلی ساختمان قرار می دهند که دلیل اصلی این کار ایجاد یک اختلاف ارتفاع بین سطح داخلی ساختمان و سطح خارجی ساختمان می باشد که این سطح خارجی می تواند کوچه، خیابان و یا حتی حیاط ساختمان باشد. دیواری که سبب این اختلاف ارتفاع شده است را کرسی می نامیم و به کل این عملیات کرسی چینی می گوییم. آجر مورد استفاده در عملیات کرسی چینی آجر فشاری می باشد .
آجر مورد استفاده در کرسی چینی (فونداسیون) باید ضخامتی ۲۰ سانتی متری داشته باشد. این آجرها به صورت یک دیوار کم ارتفاع با عرضی بیشتر از دیوارهایی که قرار است بر روی آن ساخته شوند تعبیه می شوند. در خصوص ارتفاع این دیوارها باید گفت که این ارتفاع متغیر می باشد. وطیفه ی اصلی این آجرها ایجاد یک ارتفاع مناسب بر روی فونداسیون دیوارهای خارجی و دیوارهای داخلی یک ساختمان است .
برای شناخت بیشتر از اینکه آجر فشاری چیست باید گفت که آجرهای فشاری از مصالحی هستند که ما آن را با عنوان مصالح دوست دار محیط زیست می شناسیم. چرا که این مصالح جز مصالحی می باشد که می تواند بازیافت شود. متاسفانه باید گفت که زباله های ساختمانی از مهم ترین زباله هایی در کشور ما هستند که محیط زیست را تهدید می کنند. در نتیجه توجه به استفاده از مصالحی که به اصطلاح دوست دار محیط زیست باشد امروزه بیش از هر زمان دیگری حائز اهمیت می باشد .
برای توضیح اینکه آجر ماشینی چیست باید گفت که وقتی آجر ها در مقیاس زیاد با ابزار آلات و ماشین های کارخانه ای تولید می شوند، نام آجر ماشینی را به خود می گیرند. برای تولید آجر ماشینی سه فرآیند مختلف وجود دارد.
در فرآیند گل نرم، خاک رس در گودال هایی با عمق 2 متر و قطر 2.5 تا 3.5 متر با آب مخلوط می شود. 24 ساعت خاک رس را در این گودال ها خیس می کنند و معمولاً در کارخانه های آجر پزی سه گودال وجود دارد که همیشه یک گودال در حال پر شدن ،یک گودال در حال خیس خوردن و یک گودال برای برداشت گل رس است.
سپس این گل رس به دستگاه آجر زنی منتقل می شود و آن را به صورت قالب هایی برش زده و بیرون می دهد. قالب های گل رس که به شکل آجر در آمده اند برای خشک شدن منتقل می گردند.
این فرآیند برای تولید آجر ماشینی در دنیا کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و دو روش بعدی به ویژه روش سوم روش های آجر پزی راج تری برای تولید آجر ماشینی هستند.
تفاوت این فرآیند با روش قبلی در این است که به اندازه ی محدودی به خاک رس، آب اضافه می کنند و گل سفتی به دست می آورند. سپس این گل وارد دستگاهی می شود که دارای یک دای به شکل قالب آجر است و گل را به شکل مورد نظر برش می دهد.
پس از برش زنی آجر های خیس به محل خشک شدن منتقل می شوند. در مکزیک و آمریکای مرکزی از این روش آجر پزی استفاده می کنند.
فرآیند سومی که برای تولید آجر ماشینی ذکر شده است، فرآیند رس خشک است. در این فرآیندکه بیشترین کاربرد را دارد، رس با رطوبت 7 تا 10% مورد استفاده قرار می گیرد که به ظاهر شبیه رس خشک به نظر می رسد.
در این روش خاک رس در قالب ها فشرده سازی می شود تا بتواند شکل آجر را به خود بگیرد. تقریباً به هر روشی که با فشرده سازی رس به تولید آجر منجر شود روش رس خشک می گویند.
در اکثر ماشین آلات تولید آجر به روش رس خشک قبل از ورود خاک رس به قالب یک جت بخار قرار دارد به منظور این که کمی رطوبت در خاک رس ایجاد کند تا ذرات آن به هم بهتر چسبندگی داشته باشند و کیفیت آجر های تولید شده بالا رود. در انتهای روش رس خشک، آجر ها برای خشک شدن به کوره منتقل می شوند.
در این نوشته شرح داده شد که فرآیند های تولید آجر ماشینی چیست ؟
منبع: آجر ماشینی چیست ؟