برای درک درست از اینکه خاک رس چیست در ابتدا باید ساختار این خاک را بشناسیم. این خاک از کانی های طبیعی آگلومره تشکیل شده است. در دسته بندی خاک ها این خاک جز خاک های ریز دانه دسته بندی می شود. طبق تحقیقات زمین شناسی ایالات متحده (USGS) بیشتر مواد معدنی رس در جایی تشکیل می شوند که سنگ های خاک رس در تماس با آب، هوا یا بخار قرار بگیرند. و این خاک کاربردهای فراوانی به خصوص در ساختمان سازی دارد . خاک رس از ارزان ترین و چسباننده ترین مصالح ساختمانی شناخته شده مورد استفاده در صنعت ساختمان سازی است.
خاک رس از قدیمی ترین مصالحی است که در صنعت ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گرفته است. توانایی و قابلیت های این ماده ی طبیعی و همچنین قابلیت استحکام آن در شرایط خاص باعث شده است که از این مصالح ساختمانی با اهداف مختلفی استفاده ی فراوان شود. ولی باید دانست که خاک رس در صنایع دیگر به جز ساختمان سازی نیز استفاده می شود. برای مثال می توان به استفاده از آن برای ایجاد آثار هنری توسط هنرمندان اشاره کرد .
خاک رس در رنگهای متنوعی یافت می شود. طیف رنگی خاک های رس یافته شده بین سفید تا رنگ مایل به خاکستری و از قهوه ای تا نارنجی پر رنگ مایل به قرمز است. به طور کلی خاک رس هایی که فاقد اکسید آهن باشند رنگی بین طیف رنگی سفید تا خاکستری به خود می گیرند. اما باید در نظر داشت وجود برخی ناخالصی ها میتواند رنگ های دیگر از خاک رس را سبب شود .
خاک رس از ذرات بسیار ریزی تشکیل شده است طبق آنچه تحقیقات زمین شناسی ایالات متحده (USGS) اظهار داشته است در کل عبارت خاک رس متعلق به خاک هایی است که از نظر ابعادی کوچک تر از ۲ میکرومتر باشند .
برای درک بهتر از اینکه خاک رس چیست بهتر است به رابطه ی آن با آب و رطوبت بپردازیم. به طور کلی مواد معدنی رسی پیوستگی زیادی با آب دارند. خاک رس در بعضی از موارد هنگامی که در معرض رطوبت و آب قرار می گیرد متورم می شود و ضخامت آن افزایش یافته و به طور معمول دو برابر می شود. این خاصیت سبب شده است که رس قابلیت نگهداری آب بیشتری نسبت به دیگر مصالح داشته باشد. قابلیت نگهداری آب در بافت رس و تخلیه ی این رطوبت به صورت آهسته سبب پوسیدگی ریشه ی گیاهان در خاک می شود .
علاوه بر مواد رنگ زا مانند مقادیری از ذغال که باعث سیاه شدن خاک رس می شود. ناخالصی های دیگری در ساختار خاک رس وجود دارد که می تواند قابلیت های خاک رس را تحت تاثیر قرار دهد. از جمله این ناخالصی ها می توان به ماسه ی سیلیسی، فلدسپات ها، ماسه آهکی، سولفات ها، املاح آهنی، اجزای نباتی و ریشه ی گیاهان نیز اشاره کرد. این ناخالصی ها می توانند خاک های رسی را به سه دسته ی پر مایه،کم مایع و میان مایع تقسیم بندی کند. باید دانست که همانطور که از اسم این خاک ها پیدا است خاک رس پرمایع کمترین میزان ناخالصی را دارد و از مرغوبیت بالاتری برخوردار است .
ابعاد و انداره ی خاک رس از اولین عواملی است که می تواند بر کیفیت کلی خاک رس تاثیر گذارد. از عوامل موثر دیگر می توان به وجود ناخالصی ها در این خاک اشاره کرد. وجود گیاهان در این خاک به دلیل جذب رطوبت بالا می تواند باعث پایین آمدن کیفیت خاک رس باشد و برای ما به نسبت دیگر خاک رس ها کارایی کمتری داشته باشد .
می دانیم که خاک رس در ساختمان سازی مصارف زیادی دارد که از جمله این مصارف می توان به ساختن شفته و ملات گچ و خاک و ملات گل آهک و ملات گل و کاهگل اشاره کرد. استفاده از این خاک در موارد اشاره شده از نظر اقتصادی به صرفه می باشد و در نتیجه از هزینه های کلی ساختمان می کاهد .
یکی از بزرگترین کاربردهای رس در ساختمان استفاده از آجرهای رسی است گه رنگ قرمز دارند و همچنان مورد استفاده ی ساختمان سازان قرار می گیرند. به نظر می رسد که در این صنعتی جایگزینی برای آنها به زودی پیدا نخواهد شد. این آجرها تنها به منظور عمرانی استفاده نمی شوند و کاربرد های تزیینی نیز دارند و برای مثال از این آجر ها در ساخت شومینه به عنوان تزیین استفاده می شود. لذا اشاره به این آجر ها در این مبحث که خاک رس چیست می تواند مفید واقع شود .
منبع : خاک رس چیست ؟