پیش از پرداختن به کاربرد مصالح ساختمانی در معماری کمی راجع به معماری صحبت می کنیم. معماری در واقع هنر طراحی ساختمان هاست. معماران قادرند ساختمان ها را در اشکال و اندازه های مختلف از ساختمان های یک طبقه گرفته تا آسمان خراش طراحی کنند. البته ترکیبی از شکل و کارایی همیشه باید مورد توجه قرار بگیرد زیرا ساختمان علاوه بر زیبایی باید ایمنی مناسبی نیز داشته باشد.
نحوه ساخت یک ساختمان به عوامل مختلفی بستگی دارد. هدف آن، سبک معماری و کاربرد مصالح ساختمانی در معماری و فناوری موجود از جمله این عوامل هستند. برای مثال ساختمان های داخلی دفاتر شرکت ها و معماری اماکن مقدس هر کدام نیازمند توجه به ویژگی های خاص و نیازمند استفاده از مصالح مخصوص به خود هستند.
یکی از معابد بزرگ در دنیا با گنجایش ۴۰ هزار نفر طراحی شده بود. ساختاین معبد در قرن ۱۴ آغاز شده و تا قرن ۱۹ ادامه داشت.
ساختمان های پایدار ساختمان هایی هستند که هم سو با حفظ محیط زیست ساخته می شوند. کاربرد مصالح ساختمانی در معماری می تواند به گونه ای باشد که در استفاده از انرژی و منابع بهینه سازی گردد. ساختمان های ساخته شده با مواد تجدید پذیر، رنگ های غیر سمی، پانل های خورشیدی، عایق خوب و حتی دستشویی هایی که از آب کمتر استفاده کنند، در این دسته جای می گیرند.
معماران از هنر طراحی، از نقشه های دقیق فنی و برنامه های کامپیوتری برای رسیدن به اهداف خود استفاده می کنند. سپس مهندسان نقشه ها و مدل ها را بررسی می کنند تا از صحت و دقت ساخت و ساز مطمئن شوند. در کنار آن قیمت مصالح ساختمانی برای بهینه سازی هزینه ها باید مورد بررسی قرار بگیرد.
معماری یونانی ها و رومی های باستان که بر اساس توازن و هماهنگی بوده است به عنوان معماری کلاسیک در دنیا شناخته می شود. معماری کلاسیک تاثیر زیادی در تاریخچه ی معماری غربی دارد. برخی از معماران مدرن نیز در دنیای امروز از عناصر معماری کلاسیک استفاده می کنند.
مواد و مصالحی که در اختیار معماران و مهندسان قرار می گیرد مستقیماً می تواند بر کیفیت و شکل ساختمان ها اثر گذار باشد. برای مثال در قدیم ارتفاع ساختمان ها به دلیل عدم تامین امنیت نمی توانست از ارتفاع مشخصی بلندتر ساخته شود. اما به لطف مصالح جدید ممکن شد.
مصالح سنتی در ساختمان سازی شامل سنگ، چوب، آجر و بتن است. با این حال با پیشرفت فناوری همواره مواد جدیدی با مدل های جدید تولید می شوند. برای مثال آجر فشاری را نمونه ای از دسته بندی آجر نام برد و همچنین آجر ده سوراخ نیز انواع آجر هستند. فولاد، شیشه، پشم شیشه، پلاستیک و بسیاری مواد دیگر از جمله کاربرد مصالح ساختمانی در معماری هستند.