گاز سولفید هیدروژن یا هیدروژن سولفوره با فرمول مولکولی H2S که به اسید سولفیدریک یا هیدروسولفوریک اسید نیز معروف است ، گازی است بی رنگ ، سمی و قابل اشتعال که در غلظت های پایین دارای بوئی متعفن شبیه به بوی تخم مرغ گندیده و در غلظت های بالا دارای بوئی شیرین است .
گاز سولفید هیدروژن همچنین به گاز فاضلاب ، گاز مرداب و گاز ترش نیز معروف است.
گاز سولفید هیدروژن دارای جرم مولکولی 34.082 gr/mol می باشد.
گاز سولفید هیدروژن به شکل گاز می باشد به همین دلیل حضور آن در هوا پس از آزاد شدن در محیط قطعی است
گاز سولفید هیدروژن بدلیل قدرت حل شوندگی که در آب و روغن دارد ، در آب های سطحی ، زیرزمینی ، محیط های دریائی و خاک های مرطوب وارد شده و به این ترتیب مسافت های طولانی را طی می نماید.
گاز هیدروژن سولفید بخاطر این که از هوا سنگین تر است ، بیشتر در مکان های کم ارتفاع تجمع دارد و به سرعت در هوا پخش می شود لذا در مناطق کم ارتفاع نظیر چاه های فاضلاب ، تونل ها ، گودال ها و راه آب ها جمع می شود.
گاز هیدروژن سولفید به کمک پر اکسید هیدروژن اکسید می گردد ، به همین دلیل در فاضلاب ها با افزودن مواد شیمیایی اکسید کننده ، مقدار این گاز کنترل می شود.
گاز سولفید هیدروژن در محیط گرم و مرطوب توسط باکتری های اتوتروف به سولفوریک اسید اکسید می گردد.
نام گاز : هیدروژن سولفید | نماد شیمیائی : H2S |
شکل ظاهری : گاز بی رنگ | جرم مولی : 34.082 gr/mol |
چگالی در حالت گازی : 1.363 g/L | انحلال پذیری در آب (40 درجه سانتی گراد): 0.25 g/100ml |
چگالی مایع در نقطه جوش : 0.07099gr/cm3 | ظرفیت گرمائی : 28.836j/mol . k |
نقطه ذوب : -82.30ċ | نقطه چوش : -60.28ċ |
هیدروژن سولفید گازی است بسیار سمی که از تجزیه مواد آلی بوجود میآید. این مواد آلی میتوانند منشاء حیوانی یا گیاهی داشته باشند.
چشمه های آب گرم ، مخازن گاز طبیعی ، نفت خام و گازهای آتشفشانی از عمده ترین منابع تولید کننده گاز هیدروژن سولفید می باشند.
• روش هــای تـولیـد
1. تولید گاز هیدروژن سولفید از واکنش اسید کلریدریک با سولفید آهن ( این یک روش آزمایشگاهی برای تولید سولفید هیدروژن می باشد ).
2. تولید گاز هیدروژن سولفید در کوره های زغال سنگ
3. تولید گاز هیدروژن سولفید در صنایع تولید کننده گوگرد
4. تولید گاز هیدروژن سولفید در نتیجه ی فعالیت باکتری ها در تجزیه ی بقایای انسانی و حیوانی
5. تولید گاز هیدروژن سولفید در نتیجه ی فعالیت تجهیزات و دستگاه های تصفیه ی فاضلاب
6. تولید گاز هیدروژن سولفید در صنعت نساجی
7. تولید گاز هیدروژن سولفید بر اثر فرآوری موارد غذائی
8. تولید گاز هیدروژن سولفید در صنایع دباغی
9. تولید گاز هیدروژن سولفید در فرآیند تولید قیر و آسفالت
1. استفاده از گاز هیدروژن سولفید در پزشکی ( مقدار مشخص و تعریف شده ای از این گاز در تنظیم کیفیت زیست انسان ها بسیار موثر می باشد ).
2. استفاده از گاز هیدروژن سولفید در تولید ترکیبات آلی سولفوردار مانند متان تایول ، اتان تایول ، تایوگلاسیولیک اسید و ...
3. استفاده از گاز هیدروژن سولفید بعنوان عامل اصلی در جداسازی دوتریم اکسید ( آب سنگین ) از آب معمولی
4. استفاده از گاز هیدروژن سولفید بعنوان عامل اصلی در بررسی و تحلیل فلزات و یون های فلزی
5. استفاده از گاز هیدروژن سولفید در مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاه ها